Tot voor kort bestonden er 2 vormen van telewerk, nl. het structureel telewerk (cao nr. 85) en het occasioneel telewerk (wet werkbaar en wendbaar werk). De coronacrisis heeft veel werknemers echter doen telewerken. Sinds 2 november 2020 is telewerk zelfs de norm. Er is enkel een uitzondering voorzien indien telewerk onmogelijk is omwille van de aard van de functie of de continuïteit van de bedrijfsvoering, de activiteiten of de dienstverlening.
Op 26 januari 2021 sloot de NAR een nieuwe cao die een kader creëert voor het verplicht of aanbevolen telewerk omwille van de coronacrisis.
Toepassingsgebied
De cao nr. 149 is een suppletieve cao. Dit betekent dat de cao enkel van toepassing is op ondernemingen die op 1 januari 2021 nog geen regeling van telewerk hebben uitgewerkt in het kader van structureel of occasioneel telewerk. Bedrijven die op 1 januari 2021 al een akkoord (cao, individueel akkoord of telewerkpolicy) hadden, moeten deze cao dus niet toepassen.
De cao nr. 149 verhindert echter niet om binnen de ondernemingen een instrument van onbepaalde duur uit te werken, bijvoorbeeld met het oog op het structureel telewerk in het kader van de cao nr. 85.
Implementatie in de onderneming
De regels van de cao nr. 149 kunnen op ondernemingsniveau worden verduidelijkt via:
- ondernemings-cao;
- wijziging van het arbeidsreglement;
- individuele akkoorden;
- telewerkpolicies.
Rechten en plichten
Een telewerker geniet dezelfde rechten en plichten inzake arbeidsvoorwaarden als wanneer hij in de lokalen van de onderneming werkt.
Er kunnen echter specifieke arbeidsvoorwaarden voorzien worden ter aanvulling of afwijking van de arbeidsvoorwaarden die worden toegepast wanneer de telewerker op de bedrijfslocatie van de werkgever werkt.
Een telewerker heeft ook dezelfde collectieve rechten als een werknemer die op de bedrijfslocatie van de werkgever werkt. Zo heeft hij recht om te communiceren met de werknemersvertegenwoordigers. Verder moeten de werknemersvertegenwoordigers de nodige faciliteiten krijgen om effectief met de telewerkers te communiceren.
De werkbelasting en de prestatienormen van de telewerker zijn dezelfde als deze die worden toegepast wanneer hij op de bedrijfslocatie van de werkgever werkt.
Welke afspraken moeten gemaakt worden?
Voor elke telewerker moeten afspraken gemaakt worden over de kosten:
- de terbeschikkingstelling door de werkgever van de voor het telewerk benodigde apparatuur en technische ondersteuning (bv. een laptop);
- in geval de telewerker zijn eigen apparatuur gebruikt: de kostenvergoeding die de werkgever betaalt voor relevante informaticaprogramma’s, gebruiks-, werkings-, onderhouds- en afschrijvingskosten;
- de bijkomende verbindingskosten.
De telewerker organiseert zelf zijn werk binnen het kader van de in de onderneming geldende arbeidsduur. In principe volgt hij de uurroosters die hij in de onderneming zou moeten naleven, tenzij hierover andere afspraken gemaakt worden.
Verder moeten er afspraken gemaakt worden over:
- de controle op de te behalen resultaten en/of beoordelingscriteria;
- de ogenblikken waarop of de periodes tijdens dewelke de telewerker te bereiken moet zijn of niet te bereiken is. Het is de bedoeling om het telewerk en het privéleven op elkaar af te stemmen. Er kan bijvoorbeeld voorzien worden in contacten op welbepaalde ogenblikken;
- de regels van de onderneming betreffende de bescherming van de gegevens en in het bijzonder over de beperkingen en sancties ten aanzien van het gebruik van IT-apparatuur en –tools.
Is het mogelijk om de telewerker te controleren?
De werkgever heeft de mogelijkheid om controle uit te oefenen op de resultaten en/of de uitvoering van het werk.
Een voortdurende controle is niet mogelijk, maar hij kan wel op gepaste en proportionele wijze nagaan of de werkzaamheden die uitgevoerd moeten worden in het raam van telewerk daadwerkelijk en correct worden verricht.
Zoals hierboven vermeld, moet de telewerker geïnformeerd worden over de manier waarop de controle zal gebeuren.
De controle moet steeds gebeuren met respect voor het privéleven van de telewerker.
Welzijnsbeleid in verband met telewerk
Er moet een multidisciplinaire risicoanalyse worden uitgevoerd, die rekening houdt met de psychosociale dimensie en de gezondheidsaspecten eigen aan telewerk.
Op basis van deze analyse krijgt de telewerker informatie en richtlijnen over de preventiemaatregelen. Het gaat dan in het bijzonder over de inrichting van de werkpost, het goede gebruik van beeldschermen en de beschikbare ondersteuning op het vlak van techniek en informatica.
De telewerker wordt tevens geïnformeerd over de namen en contactgegevens en de ondersteuning die geboden wordt door de direct leidinggevende, de preventieadviseurs bevoegd voor arbeidsveiligheid, arbeidsgeneeskunde en psychosociale aspecten van de interne of externe preventiedienst en desgevallend de vertrouwenspersoon.
De werkgever dient tevens de passende maatregelen te nemen om de verbondenheid van de telewerker met de collega’s en met de onderneming te behouden en isolatie te voorkomen.
Duur
De bepalingen van de cao nr. 149 zijn in werking getreden op 26 januari 2021. De cao is gesloten voor bepaalde tijd en treedt buiten werking op 31 december 2021.
Bron: Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 149 van de Nationale Arbeidsraad van 26 januari 2021 betreffende aanbevolen of verplicht telewerk omwille van de coronacrisis, www.nar-cnt.be.